جنگ تجاری جدید در راه است؛ ترامپ به دنبال تضعیف دلار
گوی خبر [1]- نشریه وال استریت ژورنال در گزارشی به چالش نرخ ارز و تجارت آمریکا و چین پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: به گفته دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، یک گام ساده میتواند به «عظمت دوباره» اقتصاد آمریکا کمک کند. به گفته یکی از مشاوران برجسته دولت چین، همین اقدام میتواند چین را نیز «عظیم» کند.
موضوع مورد بحث، تضعیف قابلتوجه ارزش دلار در برابر ارز چین است. این اتفاق در سال ۲۰۲۵ رخ نداد، اما برخی پیشبینیکنندگان، از جمله گلدمن ساکس، آن را بهعنوان یک متغیر غیرقابلپیشبینی مهم برای سال ۲۰۲۶ زیر نظر دارند.
منطق اقتصادی تضعیف دلار
منطق اقتصادی نشان میدهد که دلار ضعیفتر میتواند راهی مؤثر برای کاهش رقابتپذیری کالاهای چینی و پایین آوردن کسری تجاری آمریکا باشد؛ هدفی که ترامپ سالهاست به دنبال آن است.
ترامپ در ماه ژوئیه گفت: «با دلار ضعیفتر پول خیلی بیشتری درمیآورید.» به گفته او، وقتی دلار قوی است، «نه گردشگری دارید، نه میتوانید تراکتور بفروشید، نه کامیون بفروشید و نه هیچ چیز دیگری.»
مقاومت آسیا و ابزارهای فشار
ترامپ گفت که مقاومت اصلی از سوی چین و ژاپن بوده است. او افزود: «تمام کاری که آنها میخواهند انجام دهند، داشتن ارز ضعیف است» و اضافه کرد تعرفههایی که امسال اعمال کرده، در صورت «متعادلسازی نرخهای ارز» «ارزش بسیار بیشتری» خواهد داشت.
با این حال، رئیسجمهور آمریکا از برداشتن گامهایی برای تحمیل این سیاست خودداری کرده است؛ اقداماتی مانند معرفی رسمی چین بهعنوان «دستکاریکننده ارز» یا کسر کارمزدی از سودی که آمریکا بابت بدهی دولتی در اختیار چین به این کشور میپردازد؛ پیشنهادی که پیشتر توسط استیون میران، یکی از مشاوران ارشد اقتصادی کاخ سفید، پیش از پیوستن به دولت ترامپ مطرح شده بود.
وضعیت کنونی یوان و مازاد تجاری چین
در حال حاضر، رهبران چین به سطحی از یوان دست یافتهاند که مدنظرشان است. در حالی که مازاد تجاری سالانه چین از یک تریلیون دلار فراتر رفته، نرخ برابری یوان کمی بالاتر از ۷ یوان در برابر هر دلار قرار دارد. این رقم نسبت به ابتدای سال که ۷.۳ یوان در برابر دلار بود، اندکی قویتر شده، اما همچنان حدود ۷ درصد ضعیفتر از پنج سال پیش است.
در یک بازار آزاد، کشورهایی که بهطور مداوم مازاد تجاری بزرگی با آمریکا دارند، با انبوهی از دلارهای اضافی فراتر از نیازشان برای واردات مواجه میشوند. درست مانند بازاری که پس از یک برداشت فراوان با مازاد عرضه روبهرو میشود، قیمت دلار در برابر ارز محلی کاهش مییابد؛ تا زمانی که شاید توازن تجاری برقرار شود و این سیل فروکش کند.
مداخله دولت چین در بازار ارز
در واقعیت، پکن نوسانات ارزی را در دامنهای بسیار محدود نگه میدارد. دولت چین و نهادهای وابسته بخشی از دلارهای مازاد را خریداری کرده و آنها را در داراییهای دلاری مانند اوراق خزانهداری آمریکا سرمایهگذاری میکنند تا اطمینان حاصل شود یوان ضعیف باقی بماند.
نتیجه این سیاست آن است که دستمزد کارگران چینی به دلار کمتر میشود و کالاهای آنها رقابتپذیرتر باقی میماند. لوگان رایت، رئیس تحقیقات بازار چین در گروه رودیم، گفت: «سیاست تجاری چین اساساً بر حداکثرسازی سهم این کشور از بازار صادرات جهانی متمرکز است.»
ذخایر ارزی و برآورد ارزش واقعی یوان
چین تا ماه نوامبر حدود ۳.۳۵ تریلیون دلار ذخایر ارزی رسمی اعلامشده در اختیار داشت، اما برد ستسر، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی، در سال ۲۰۲۳ برآورد کرد که مجموع داراییهای خارجی چین با احتساب نهادهایی که به دولت مرکزی گزارش میدهند، به حدود ۶ تریلیون دلار میرسد.
ستسر اخیراً تخمین زده است که یوان، که با نام رنمینبی نیز شناخته میشود، ممکن است تا ۳۰ درصد در برابر دلار کمتر از ارزش واقعی خود قیمتگذاری شده باشد. این ارزیابی با نظر ترزا آلوس، تحلیلگر گلدمن ساکس، همراستاست؛ او این ماه گفت که بسته به روش محاسبه، یوان حدود ۲۰
کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، در ۱۸ دسامبر گفت: «بدیهی است که وضعیت کنونی رنمینبی موضوعی است که ما به آن توجه داریم.»
شی جینپینگ، رهبر چین، مدتهاست قدرت تولیدی این کشور را پایه جایگاه آن بهعنوان یک قدرت بزرگ میداند، اما برخی در چین استدلال میکنند که عظمت واقعی به معنای داشتن ارزی قدرتمند، مشابه دلار امروز یا پوند در دوران امپراتوری بریتانیا، است. چندین اقتصاددان بانفوذ اخیراً گفتهاند که تقویت معنادار یوان میتواند مصرف داخلی را بهشدت افزایش دهد و چین را از رکود اقتصادی خارج کند.
دیدگاه مشاوران ارشد اقتصادی چین
لیو شیجین، مشاور ارشد اقتصادی دولت چین در سالهای طولانی، در سخنرانی این ماه خود گفت که بریتانیا و آمریکا نیز در آغاز بهعنوان قدرتهای عمدتاً تولیدی با ارزهای ضعیف شناخته میشدند، اما در نهایت از آن مرحله عبور کردند.
لیو با نگاهی تحسینآمیز به توانایی ترامپ در ایجاد هراس جهانی از تعرفههای آمریکا اشاره کرد و گفت این قدرت ناشی از توان خرید مصرفکنندگان آمریکایی است که دلار قدرتمند در اختیار دارند. او افزود که «اهرم فشار واقعی» در اصل باید در دست چین باشد، زیرا جمعیت این کشور بازاری بالقوه «بسیار فراتر از آمریکا» ایجاد میکند.
استدلال برای توازن تجاری و ارز قوی
لیو گفت: «ما باید به دنبال تعادل اساسی میان واردات و صادرات باشیم» و برای دستیابی به ارزی قدرتمند و با کاربرد جهانی تلاش کنیم.
او افزود: «مصرفکنندگان چینی میتوانند با همان میزان رنمینبی از محصولات بینالمللی باکیفیتتر و مقرونبهصرفهتر بهرهمند شوند و از این طریق، هدف تبدیل شدن به یک کشور قدرتمند مصرفی را واقعاً محقق کنند.»
دیدگاههای او بازتابدهنده اظهارات شِنگ سونگچِنگ، مقام پیشین بانک مرکزی چین، است که در ماه نوامبر گفته بود نرخ ارز مناسب برای متعادلسازی قدرت خرید مصرفکنندگان چینی و آمریکایی میتواند به اندازه ۵ یا حتی ۴ یوان در برابر دلار باشد، نه حدود ۷ یوان کنونی.
تردیدهای سیاسی و خاطره توافق پلازا
چنین دیدگاههایی در میان اقتصاددانان چین بهطور گسترده در حال گسترش است، اما هنوز به سیاست رسمی تبدیل نشده و مقاومت در برابر تقویت سریع یوان در پکن بالاست. چین توافق «پلازا» در سال ۱۹۸۵ را به یاد دارد؛ زمانی که آمریکا و متحدان اروپاییاش ارزش ین ژاپن را ظرف چند سال دو برابر کردند و حبابی ایجاد شد که اقتصاد توکیو را برای دههها با پیامدهای منفی مواجه ساخت.
لوگان رایت از گروه رودیم گفت اقتصاددانان چینی اکنون با جسارت بیشتری سخن میگویند، زیرا در مقابله با منافع ریشهدار با دشواری روبهرو شدهاند.
او افزود: «مشکل این است که انتخابهای پیشرو اکنون بسیار بنیادی شدهاند. فاصله گرفتن از الگوی رشد قبلی مستلزم کاهش بسیار شدید رشد اقتصادی است.»